Η υπέρταση είναι η συχνότερη χρόνια νόσος παγκοσμίως, με 1 δις ασθενείς και όντας η αιτία για 1 στους 8 θανάτους ανά έτος. Η τροποποίηση του τρόπου ζωής, κυρίως διατροφικά, είναι ο θεμέλιος λίθος της αντιμετώπισης. Η μείωση του διαιτητικού άλατος μειώνει αποδεδειγμένα την αρτηριακή πίεση.
Η δίαιτα DASH (DietaryApproachestoStoppingHypertension) αποτελείται κυρίως από φρούτα, λαχανικά, γαλακτοκομικά χαμηλών λιπαρών και τρόφιμα πτωχά σε κορεσμένα λίπη και χοληστερόλη.
Στη αρχική τυχαιοποιημένη διασταυρούμενη μελέτη DASH-sodium το 2001 συνδυάστηκε η δίαιτα DASH με χαμηλή πρόσληψη νατρίου και απεδείχθη η αθροιστική επίδραση στη μείωση της αρτηριακής πίεσης.
Πρόσφατα ανακοινώθηκε η δευτερογενής ανάλυση της μελέτης. Το βασικό εύρημα ήταν πως μετά από 30 ημέρες ο συνδυασμός DASH και χαμηλού νατρίου (1,150 mg), σε σύγκριση με την κλασσική ''Αμερικάνικη'' non-DASH+υψηλό νάτριο (3,450 mg) δίαιτα, μείωσε την αρτηριακή πίεση κυρίως στα άτομα με την υψηλότερη αρχική πίεση. Σε σχέση με τη non-DASH+υψηλό νάτριο δίαιτα, η DASH+χαμηλό νάτριο διατροφή μείωσε τη μέση συστολική πίεση κατά 5, 7, 10, και 21 mm Hg μεταξύ ατόμων με αρχική πίεση <130, 130 με 139, 140 με 149, και ≥150 mm Hg, αντίστοιχα. Η διαστολική πίεση μειώθηκε κατά 2, 4, και 8 mm Hg μεταξύ ατόμων με αρχική πίεση <80, 80 με 84, 85 με 89, και ≥90 mm Hg, αντίστοιχα.
Η μελέτη DASH-sodium συνεχίζει λοιπόν να μας παρέχει ενδιαφέροντα δεδομένα. Το μέγεθος της πτώσης της πίεσης που παρέχεται από τη συνδυασμένη διατροφή DASH+χαμηλό νάτριο ήταν συγκρίσιμο ή ανώτερο αυτού που επιτυγχάνεται με μονοθεραπεία με αντιυπερτασικά. Συγκεκριμένα, η πτώση ήταν πιο εντυπωσιακή στα άτομα με τη μεγαλύτερη αρχική πίεση (>20 mm Hg συστολική). Το τελευταίο φαινόμενο παρατηρείται και σε μελέτες με τους υπόλοιπους παράγοντες κινδύνου (πχ. υπολιπιδαιμική και αντιδιαβητική θεραπεία), όπου το μεγαλύτερο όφελος από την παρέμβαση παρατηρείται στους ασθενείς με το χειρότερο αρχικό προφίλ. Παραμένει βέβαια η πιθανότητα τα αποτελέσματα να αντανακλούν τη μεγαλύτερη αλατο-ευαισθησία των ατόμων με την αυξημένη αρχική πίεση. Στο άλλο άκρο, τα άτομα με τη χαμηλότερη αρχική πίεση δεν αναμένονται να ωφεληθούν ιδιαίτερα από την παρέμβαση, γιατί βέβαια υπάρχει ένα κάτω όριο πίεσης που με φυσικό τρόπο μπορεί να επιτευχθεί.
Παρόλα αυτά, στη μελέτη τα άτομα με αρχική συστολική πίεση <130 mm Hg είχαν μια μέση μείωση 5 mm Hg όταν ελάμβαναν DASH+χαμηλό νάτριο διατροφή. Με το δεδομένο πως για κάθε 5 mm Hg αύξηση στη συστολική πίεση έχουμε 25% μεγαλύτερο κίνδυνο αγγειακής θνησιμότητας, το πιθανό κλινικό όφελος στα άτομα με προ-υπέρταση είναι ουσιαστικό. Αξίζει να σημειωθεί πως το ποσό του νατρίου που προτείνεται από τη μελέτη (1,150 mg ≈ 0.5 κουταλάκι γλυκού αλάτι) είναι κατά πολύ χαμηλότερο από το προτεινόμενο για το γενικό πληθυσμό από τις διεθνείς οδηγίες(<2,300 mg) και επίσης χαμηλότερο από το προτεινόμενο στους ασθενείς υψηλού κινδύνου (<1,500 mg). Εντούτοις, τα 1,150 mg νατρίου είναι πάνω από το όριο της ημερήσιας πρόσληψης που χρειάζεται για τη φυσιολογική πίεση.
Η μελέτη DASH-sodium είναι μια μελέτη σταθμός που παρέχει χρήσιμες πληροφορίες μέχρι σήμερα. Παρόλα αυτά, ερωτήματα παραμένουν σε σχέση με τον τρόπο που το νάτριο επηρεάζει την πίεση και με τη δυνατότητα να εφαρμοστούν οι διαιτητικές οδηγίες σε μεγάλα πληθυσμιακά επίπεδα. Η διατροφή DASH+χαμηλό νάτριο είναι μία ουσιαστική βάση για τους ασθενείς μας αλλά δεν είναι αρκετή για να λύσει το πρόβλημα. Η πολιτική δημόσιας υγείας που θα ορίζει το περιεχόμενο των τυποποιημένων τροφίμων σε άλας και ιχνοστοιχεία, τα προγράμματα προώθησης υγιεινής διατροφής και άσκησης και η βαθύτερη μηχανιστική αντίληψη των μηχανισμών υπέρτασης είναι κάποια βήματα για την αντιμετώπιση του παγκόσμιου προβλήματος της αρτηριακής υπέρτασης.
References
1. J Am Coll Cardiol. 2017;70(23):2849-2851.
2. Nat Rev Cardiol. 2017 Dec 21.
3. N Engl J Med. 2001 Jan 4;344(1):3-10
