ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η παχυσαρκία είναι ιδιαίτερα συχνή στις ανεπτυγμένες χώρες. Στις ΗΠΑ το ποσοστό των παχύσαρκων υπερβαίνει το 25%. Η συχνότητα της αυξάνεται δε, με επιδημικούς ρυθμούς . Αιτία του ανησυχητικού αυτού φαινομένου αποτελεί μεταξύ των άλλων ο σύγχρονος τρόπος ζωής που χαρακτηρίζεται από έλλειψη φυσικής άσκησης και αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες. 
Η σύγχρονη αυτή διατροφή στις «πολιτισμένες» δυτικές κοινωνίες , η οποία χαρακτηρίζεται από αύξηση της ολικής πρόσληψης θερμίδων αλλά κυρίως από αύξηση της πρόσληψης κορεσμένου λίπους και μειωμένη κατανάλωση φρούτων και λαχανικών. Το διατροφικό αυτό μοντέλο σχετίζεται πέραν της παχυσαρκίας και με το σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, τα καρδιαγγειακά νοσήματα αλλά και με μερικές μορφές καρκίνου.

ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ
Με τα επιστημονικά δεδομένα που έχουμε στη διάθεση μας, η παχυσαρκία φαίνεται πως αυξάνει το κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού, του κόλου, του προστάτη, του ενδομητρίου, του τραχήλου της μήτρας, των ωοθηκών, του νεφρού και της χοληδόχου κύστεως. Επιπλέον, κάποιες μελέτες αναφέρουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου στο ήπαρ, στο πάγκρεας, στο ορθό και στον οισοφάγο. 
Ο μηχανισμός δεν είναι ξεκάθαρος και ούτε απαραίτητα ενιαίος για όλες τις μορφές καρκίνων. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να αφορά περιβαλλοντικούς παράγοντες κοινούς για την εμφάνιση παχυσαρκίας και ορισμένων κακοηθειών ενώ σε άλλες δυνατόν να εμπλέκονται και κοινοί γονιδιακοί παράγοντες.

 

Στη Σουηδία, δημοσιεύτηκαν στις αρχές του 2001 τα αποτελέσματα παρακολούθησης 28,000 παχύσαρκων ατόμων για 29 έτη. Τα άτομα αυτά παρουσίασαν καρκίνο 33% περισσότερο από το γενικό πληθυσμό (25% οι άνδρες, 37% οι γυναίκες). Οι παχύσαρκοι άνδρες παρουσίασαν σε αυξημένη συχνότητα λέμφωμα τύπου Hodgkin ενώ οι παχύσαρκες γυναίκες καρκίνο στο ενδομήτριο, στο τράχηλο της μήτρας και στις ωοθήκες. Και τα δυο φύλα παρουσίασαν σε αυξημένη συχνότητα καρκίνο στη χοληδόχο κύστη, στο πάγκρεας, στην ουροδόχο κύστη και στον εγκέφαλο. Η αύξηση στη συχνότητα καρκίνου στο ήπαρ που επίσης παρατηρήθηκε αποδόθηκε στη κατανάλωση αλκοόλ καθώς και στην αυξημένη συχνότητα σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 σε αυτά τα άτομα.
Στη μελέτη αυτή καταγράφηκαν και συσχετίσεις της παχυσαρκίας με μερικούς τύπους καρκίνου για πρώτη φορά. Έτσι, καταγράφηκε αυξημένη συχνότητα λεμφώματος τύπου non-Hodgkin (στις γυναίκες) , καθώς και των καρκίνων του λεπτού εντέρου και του λάρυγγα.
Από μια ανάλογη μελέτη στη Σουηδία κατεγράφη στα παχύσαρκα άτομα αύξηση 30 έως 60 φορές του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του νεφρού .
Η παχυσαρκία τέλος φαίνεται ότι αυξάνει το κίνδυνο αδενοκαρκινώματος στον οισοφάγο. Η αυξημένη συσσώρευση ενδοκοιλιακού λίπους στα παχύσαρκα άτομα οδηγεί συχνά σε γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση. (παλινδρομεί το όξινο περιεχόμενο του στομάχου στον οισοφάγο όπου προκαλεί ερεθισμό και φλεγμονή στο κατώτερο τμήμα του οισοφάγου). Η παλινδρόμηση αυτή οδηγεί ενίοτε στον οισοφάγο Barett (μια προκαρκινωματώδη κατάσταση) που μπορεί να εξελιχθεί σε αδενοκαρκίνωμα. 

 

Όσον αφορά την αιτιολογία δεν είναι εύκολο, όπως ήδη αναφέρθηκε, να καθοριστεί χωριστά ο ρόλος του υπέρβαρου, των αλλαγών στη διατροφή και της έλλειψης σωματικής άσκησης. Φαίνεται πάντως ότι η μειωμένη κατανάλωση φρούτων και λαχανικών με τη παράλληλη αυξημένη κατανάλωση υπερθερμιδικών και λιπαρών γευμάτων είναι κυρίως υπεύθυνα για το καρκίνο του μαστού και του κόλου (παχέος εντέρου). Η έλλειψη σωματικής άσκησης είναι εξάλλου αυτή που σχετίζεται κυρίως με την αύξηση του κινδύνου καρκίνου του προστάτη στους άνδρες.

 

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ
Ο καρκίνος του μαστού αυξάνεται στις παχύσαρκες γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση (είναι σαφώς λιγότερος προεμμηνοπαυσιακά). Ο αυξημένος κίνδυνος οφείλεται στα αυξημένα επίπεδα οιστρογόνων σε αυτές τις γυναίκες. (Τα οιστρογόνα παράγονται κυρίως από τις ωοθήκες πριν την εμμηνόπαυση ενώ μετά την εμμηνόπαυση παράγονται και από το λιπώδη ιστό ο οποίος είναι αυξημένος στις παχύσαρκες γυναίκες). 
Ιδιαίτερα αυξημένο κίνδυνο μάλιστα, παρουσιάζουν οι γυναίκες που έχουν κεντρική κατανομή του λίπους (το λίπος συσσωρεύεται στο κορμό και ενδοκοιλιακά παρά στη περιφέρεια δηλ στους γλουτούς και στους μηρούς).

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ
Ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του μαστού αυξάνει 40% στις παχύσαρκες μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες. Αν δεν υπήρχε παχυσαρκία τα περιστατικά καρκίνου νεφρού θα ήταν 25% λιγότερα ενώ αυτά του καρκίνου του παχέος εντέρου και του μαστού 10% λιγότερα.
Η παχυσαρκία, όπως έχει υπολογιστεί ευθύνεται για την εμφάνιση 35,000 νέων περιπτώσεων καρκίνου ετησίως στις χώρες της EU. (Ευρωπαϊκής Ένωσης).
Το πρόβλημα της παχυσαρκίας και τα επακόλουθα του δεν έχουν γίνει αντιληπτά σε όλη τους την έκταση από τους αρμόδιους οργανισμούς. Οι επιπτώσεις στα συστήματα υγείας τα χρόνια που έρχονται (παχυσαρκία-διαβήτης- καρδιαγγειακές επιπλοκές- αναπνευστικά και μυοσκελετικά προβλήματα- καρκίνος) θα είναι τρομακτικές αν δεν τεθεί ιδιαίτερο βάρος στη πρόληψη.